Corona virüsü salgını nedeniyle binlerce işletmenin kepenk indirmesi ya da faaliyetlerini yavaşlatması, milyonlarca çalışanı işsizlik ve ücretsiz izin tehlikesiyle karşı karşıya getirdi.

Mevcut salgın “zorlayıcı sebep” sayıldığı için, birçok uzman, faaliyetine ara veren iş yerlerindeki işçilere geçici bir gelir desteği ve işverenlerin maliyetlerini azaltmak için “kısa çalışma ödeneğinin” kullanılabileceğine işaret ediyor.

Nitekim, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da önceki gün açıkladığı “Ekonomik İstikrar Kalkanı” paketinde “Kısa Çalışma Ödeneği’ni devreye alacak, bundan faydalanmak için gereken süreçleri kolaylaştıracak ve hızlandıracağız” ifadelerine yer verdi.

1- HERKES KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN FAYDALANABİLİR Mİ?

İşsizlik sigortası ödemesinde olduğu gibi kısa çalışma ödeneği almanın da koşulları var. Mevcut durumda, işçilerin sadece bir kısmı bu koşulları sağlayabiliyor.

Kısa çalışma ödeneğinden, işverenin kısa çalışma talebinin uygun bulunmasına bağlı olarak; kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olup, son 3 yıl içinde en az 600 gün prim ödemiş olanlar yararlanabiliyor.

Nitekim, ekonomik krizin zirve noktalarından olan 2019’un Şubat ayında kısa çalışma ödeneği alan kişi sayısı sadece 36 bin 139 idi. Kısa çalışma kapsamında İşsizlik Sigortası Fonu’ndan 2018’de 3 milyon 71 bin TL, 2019’da 181 milyon 809 bin TL ödeme yapıldı.

Bu nedenle, gerekli prim ödemesi yapılmış gün sayısının azaltılması yoluyla koşulların hafifletilmesi çok önemli.

İşverenler için de, iş yerinde uygulanan haftalık çalışma sürelerinin, iş yerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle iş yerindeki faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması şartı gerekiyor.

İşçi çalıştıran tüm işverenler, eğer üstteki koşulu sağlayabiliyorsa, kısa çalışma ödeneği için İŞKUR’a başvurabiliyor.

2- HERKES İŞSİZLİK MAAŞI ALABİLİR Mİ?

Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalan sigortalılardan; hizmet akdinin feshedildiği tarihi izleyen günden itibaren 30 gün içinde İŞKUR birimlerine şahsen veya elektronik ortamda (www.iskur.gov.tr) başvurabiliyor.

Ancak ağır bir koşul var: hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak ve son üç yıl içerisinde en az 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olmak…

Nitekim, İŞKUR verilerine göre 2020’nin şubat ayında resmi işsiz sayısı 3 milyon 953 binken, işsizlik sigortası ödemesi alan kişi sayısı sadece 592 binde kaldı.

DİSK, bu nedenle salgın döneminde 600 günlük sürenin 90 güne indirilmesini talep etti.

3- İŞSİZLİK FONUNDA NE KADAR PARA VAR?

İŞKUR verilerine göre, İşsizlik Sigortası Fonu’nda Şubat 2020 tarihi itibarıyla 131 milyar 596 milyon 810 TL bulunuyor. Bu rakamın yüzde 6,93’ü mevduatta, yüzde 93,07’si ise devlet tahvillerinde bulunuyor

2019'da fondan işverenlere teşvik ve destek olarak yapılan ödemeler bir önceki yıla göre yüzde 45 artarak 26 milyar TL'ye ulaşırken, işsizlere yapılan ödemeler 10 milyar TL'de kaldı.

4- İŞ DURURSA İŞÇİYE KAÇ PARA ÖDENİR?

Sozcu.com.tr’ye konuşan Avukat Dr. Murat Özveri’ye göre;

– Salgın nedeniyle işçinin çalıştığı iş yerinde işin durması halinde işverenin bir hafta süreyle işçiye yarım ücret ödemek zorunda olduğuna dikkat çekti. Bir haftanın sonunda işveren ücret ödemiyor.

– Bu durumda işçi dilerse iş sözleşmesini bir haftanın sonunda 4857 sayılı İş Yasasının 24/III maddesi uyarınca sona erdirebilir. Ancak ihbar tazminatı alamıyor, kıdem tazminatını hak ediyor.

5-SÜRESİZ İZİN TEK TARAFLI OLUR MU?

– İşveren tek taraflı almış olduğu kararla işçileri ücretsiz izne çıkartamıyor. Tek taraflı işçinin rızası alınmadan uygulanan ücretsiz izin fesih anlamına geliyor. İşe iade davası açma süreleri işlemeye başlıyor.

6-İŞVEREN ÜCRETLİ İZNE GÖNDEREBİLİR

– İşveren işçileri ücretli izne çıkartabiliyor. Bu durumda işçinin onayı aranmıyor.

7-İŞÇİ OLUR VERİRSE ÜCRETSİZ İZİN OLUR

– İşçi ve işveren anlaşarak ücretsiz izin uygulayabiliyor. Ücretsiz izne rıza veren işçi bu rızasıyla bağlı oluyor.

8-İŞVEREN KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNE NE ZAMAN BAŞVURUR?

– İşveren ayrıca 4447 sayılı yasanın ek 2. maddesi uyarınca kısa çalışma ödeneği için başvuru yapabiliyor. Kısa çalışma ödeneği işverenin bir hafta süreyle yarım ücret ödeme zorunluluğunun bitimiyle başlıyor.

Kısa çalışma ödeneğinden yapılan ödemeler işçinin ileride alacağı işsizlik ödeneğinden mahsup ediliyor. Ancak kısa çalışma ödeneğinin işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkili. Kaynak:Sözcü.com.tr