Yaklaşan kış mevsimi öncesi soba zehirlenmesinin odun, kömür gibi ısınma aracı olarak kullanılan maddelerin yanması ile ortaya çıkan karbonmonoksit gazından kaynaklandığını belirten Dr. Radi Şen, “Bu gaz solunduğunda, akciğerlerden kana karışarak kanda oksijen taşıyan moleküllere bağlanarak oksijenin dokulara taşınmasını engeller. Bunun sonucunda dokulara yeterli oksijen taşınamaz ve kişi hayatını kaybeder. Renksiz, kokusuz olması ve tahriş etme özelliğinin olmaması nedeni ile fark edilmediği için ‘sessiz katil' olarak bilinir. Karbonmonoksit zehirlenmesinde ilk belirtilerin baş ağrısı, yorgunluk hissi, mide bulantısı gibi semptomlardır. Genellikle bu semptomların ağırlığı karbonmonoksit düzeyi ve maruz kalınan süre ile ilişkilidir. Ciddi zehirlenmelerde baş dönmesi, kusma, bilinç kaybı ve ölüm görülür. Eğer karbonmonoksit zehirlenmesi geçirdiğinizi düşünüyorsanız; hemen camlar açılmalı ve ortamın havalandırılması sağlayın. Hızla ortamdan uzaklaşın ve açık havaya çıkın. 112 Acil yardım servisini arayın” dedi.

Karbonmonoksit zehirlenmesinden korunmak için de tavsiyelerde bulunan Dr. Radi Şen, “Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmelidir. Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli, izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalı. Soba yakılırken aşırı doldurulmamasına dikkat edilmelidir. Sönmekte olan sobaya asla tekrar tutuşması için güç yakıtları konulmamalıdır. Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalı, soba alttan yakılmamalıdır. Bacalar standartlara uygun ve yalıtımlı olmalı, düzenli olarak yetkili kişilere temizletilmelidir. Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının çatının en üst noktasından 1m. daha yüksekte olması sağlanmalı ve baca şapkası mutlaka takılmalıdır. Konutlarda gaz kaçaklarına karşı uygun yerde dedektör bulundurulmalıdır. Kombi ve şofbenlerin baca bağlantılarını mutlaka projesine uygun şekilde ve yetkili kişilere yaptırılmalıdır. Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemelidir. Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalıdır. Lodoslu havalarda geceleri yatmadan önce sobalar söndürülmelidir” şeklinde konuştu.

SOBA VE KOMBİ ZEHİRLENMELERİNDE NE YAPILMALI

Soba veya kombi zehirlenmelerinin; hafif baş ağrısından, komaya ve felce kadar giden ciddi sonuçları vardır. Karbon monoksitle meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbi müdahale yapılmazsa, zehirlenmeler ölümle de sonlanabilir. Bu nedenle soba kullanılırken boru ve baca temizliğine dikkat edilmesi gerekir.

BELİRTİLERİ

Hafif zehirlenmelerde uyku hali, yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı gibi şikayetler görülür. Daha ağır zehirlenmelerde baş ağrısı şiddetlenir. Muhakeme bozukluğu, görme bozukluğu, hızlı nabız, hızlı solunum, kan basıncı düşmesi, nöbetler ve bayılma ortaya çıkabilir. Son aşamada solunum yetmezliği ve hızla gelişen ölümcül koma hali görülür.

Özellikle lodoslu havalarda birçok karbon monoksit zehirlenme vakası ile karşı karşıya kaldıklarını belirten Dr. Barış Mutluer, geçtiğimiz günlerde gelen bir çağrı ile de ilkyardım müdahalesi gerçekleştirmiş olduklarını söylüyor.

İLKYARDIMDA NE YAPILMALI?

Zehirlenen kişi öncelikle temiz havaya çıkarılmalıdır. Aynı zamanda ilkyardım ekiplerine de haber vererek en doğru müdahalenin yapılması sağlanmalıdır. Ekipler gelene kadar suni solunum ile hastaya ilk müdahale yapılabilir.

İlkyardım ekipleri, solunumu olmayan nabzı alınamayan hastalara temel yaşam desteği başlatacaktır. Dokulardaki oksijensizliği gidermek ve kandaki karbon monoksiti temizlemek için de hastalara oksijen verilir. Bunun yanı sıra gerekli görülmesi halinde hastalara solunum ve dolaşım açıcı ilaçlar verilir. Gerekli durumlarda da kalp masajı yapılır.

ALINACAK ÖNLEMLER

Soba veya kombi zehirlenmelerine karşı alınabilecek önlemler:

* Hava durumu düzenli olarak takip edilmeli, özellikle lodoslu havalarda soba veya kombi kullanılmamalı

* Oksijen eksilme sensoru bulunmayan sobalar ve piknik tüplerine takılan ısıtıcılar evlerde ve işyerlerinde kesinlikle kullanılmamalı.

* Soba kurulmadan önce baca temizliği yapılmalı, fazla dirsek kullanmaktan kaçınılmalı. Dirsek ve boru ekleme yerleri, baca giriş ağzı hava sızdırmaz olmalı.

* Soba kurarken profesyonel destek almalı, sobalar duvarlardan en az 1-1.5 metre uzak olmalı.

* Sobalar günlük temizlenmeli, kaliteli odun ve kömür seçilmeli. Sobanın ve kombinin kurulu olduğu odada yatılmamalı; yatmak gerekiyor ise oda ve kombi mutlaka söndürülmeli.