Dünya uzun zamandır salgın etkisi altında. Koronavirüse karşı insanların bilinci bir yıl öncesine göre kat be kat arttı. Ancak halen eksik bilgiler ve hastalığa davet çıkaran alışkanlıklar da mevcut. Doğru bilinen yanlışları, günlük hayatta yapılan Covid hatalarını Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Uzmanı Öğretim Üyesi Dr. Rıdvan Karaali'ne sorduk.

HATA 1: Dışarıda buluşmayı fazla güvenli sanmak

Koronavirüs salgını nedeniyle kafeler ve restoranlar kapalı olunca dışarıda buluşma imkanı bulanlar açık havada maskesiz iletişim kuruyor. Ancak açık havada olmak virüsün bulaşmayacağı anlamına gelmiyor. Kapalı ortamlarda uzun süre bir arada bulunmak bulaş olasılığını çok artırıyor. Fakat açık ortamlarda da maske, fiziki mesafe kurallarına uyulmadığı durumlarda bulaş olabilir. Bulaş olasılığını en aza indirebilmek için maske, fiziki mesafe ve hijyen kurallarına açık alanlarda da dikkat etmemiz toplum sağlığı ve kendi sağlımız açısından önemlidir.

HATA 2: Maskeyi doğru takmamak

Toplumda kullanılmakta olan daha çok iki çeşit maske bulunuyor. Tıbbi maske (profesyonel maske) ve bez maske. Tıbbi maskeler belirli standartlara göre üretildiğinden önlem açısından daha güvenli sayılabilir. Ancak Dünya Sağlık Örgütü pamuktan üretilmiş bez maskelerin toplumda kullanımının güvenli, etkin ve uygun olabileceğini de bildirdi. Maskelerin etkin olabilmesi için uygun şekilde takılması gerekir. Tıbbi maskeler çoklu kullanım için uygun olmayabilir. Belirli bir süre kullanıldıktan sonra mutlaka değiştirilmesi gerekir. Maske takıp çıkarma esnasında ön yüzüne temas edilmemeli, bağcık veya lastik kısımlarından tutularak takıp çıkarılmalıdır. Maske üzerinde ıslaklık, yıpranma ve gözle görülür kirlenme olduğunda mutlaka değiştirilmelidir. Tıbbi maske belirli standartlara göre tek kullanımlık olarak üretildiğinden yıkanıp tekrar kullanılmamalıdır.

HATA 3: Bez maskeyi yıkayıp tekrar tekrar kullanmak

Bez maskeler üretildiği kumaşın kalitesine göre yıkanıp tekrar kullanım için olanak sağlayabilir. Burada özellikle dikkat edilmesi gereken bez maske yapımında kullanılan kumaşın pamuktan yapılmış olmasıdır. Her ne kadar bez maskeler yıkanıp tekrar kullanılabilse de bu kural sonsuza kadar geçerli değildir. Her yıkamada kumaş özelliğini yitirir. Dolayısıyla yıkanıp tekrar kullanılan maskelerin de belirli aralıklarla yenisiyle değiştirilmesi gerekir.

HATA 4: Maskeyi yanlış muhafaza etmek

Maske çıkarıldıktan sonra koruyucu kılıfı olmadan ceketin ya da pantolonun cebine koyulmamalı veya sık kullandığımız yüzeylere gelişi güzel bırakılmamalıdır. Böyle yapıldığında bırakın hastalığı önlemede katkısı olmasına, aksine hastalığın yayılmasına katkı sağlamaktadır.

HATA 5: Akrabalar ve tanıdıklarla ev ortamında sık sık görüşmek

Salgın süresince herkes virüsü yayma potansiyeline sahip. Bu dönemde site ve apartmanlarda daireler arası yapılan ziyaretler, akrabalar arası görüşmeler de kısıtlama kapsamında gibi değerlendirilmeli, salgın kontrol altına alınana kadar bu tür ziyaretler zorunlu haller dışında yapılmamalıdır. Toplumda bireyler çeşitli nedenlerle hareket halinde ve birçok kişiyle temas da kaçınılmaz. Bu sosyal durum göz önüne alındığında sadece bizlerin ve tanıdıklarımızın önlemlere uyması yetmez. Akrabalar, komşular ve tanıdıklar arası ziyaretlerin yapılıp yapılmamasını bir güven ya da güvensizlik meselesi olarak değerlendirmemek gerekir. Pandemi süresince virüsün anne baba, eş, kardeş, dost, akraba, komşu ayırımı yapmadığı gerçeğini unutmamalıyız. Bu dönemde bu tür ziyaretleri yapmamaya özen göstermeli, bu gerekçe ile ziyaretleri reddeden tanıdıklarımıza saygı duymalı ve kendimiz de bu tür ziyaret teklifleri geldiğinde uygun ve nazik bir dille geri çevirerek, kalabalık ortamların oluşmasının önüne geçmeye katkı sunmalıyız.

HATA 6: Aşı olduktan sonra korunma önlemlerine dikkat etmemek

Ne kadar çok bağışık birey olursa virüsün bulaşma hızı ve toplumda yayılması o kadar zorlaşır. Ülkemizde aşılama çalışmaları ocak ayının ikinci yarısından itibaren belirlenen risk gruplarına göre yapılmaya başlandı ve hızla devam ediyor. Toplum içinde yayılmanın önlenebilmesi için de toplumun yaklaşık üçte ikisi bağışık hale gelmelidir. Dolayısıyla aşılamanın başlamış olması, bireysel olarak aşılanmış olmamız, belli düzeylere ulaşıncaya kadar önlemlere uymamayı gerektirmez. Normal hayata en kısa sürede dönebilmemiz için bir yandan etkin bağışıklama devam ederken diğer yandan önlem paketine uyumun da bilinmesi ve dikkatle uyulması gerektiğini akıldan çıkarmamalıyız. Salgın kontrol altına alınana kadar aşılanmanın yanı sıra maske, fiziki mesafe ve temizlik kurallarına uymaya devam etmeliyiz.